“Yapay zeka tarafından geliştirilen bir buluşun patent başvuru hakkı kime aittir?” Hukuki açıdan net bir cevap verilemeyen bu sorunun cevabını bulmak için Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Özgür Arıkan, Oxford Üniversitesi’nde araştırmalarına başlar. Avrupa Birliği’nin (AB) Marie Sktodowska Curie Uluslararası Burs ve Araştırma Destekleri Programı (MSCA) kapsamında yer alan “legAIstatus” projesi ile yapay zekanın fikri mülkiyet hakları konusunda kanun koyuculara yol göstermesi amaçlanıyor.
Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Bölümü Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Özgür Arıkan, yapay zeka ve fikri mülkiyet hukuku ilişkisini patent hakları açısından ele alacak. Robert Burrell’in mentorluğunda başlar. Üyesi Arıkan, Roma hukuku alanındaki çalışmalarından yararlanarak, projenin sahibi olan yüksek öğretim kurumu Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Roma kölelerinin hukuki statüsünün bu tartışmaya ışık tutup tutamayacağını araştıracak.
“YAPAY ZEKÂ GELİŞTİRİLDİKÇE YENİ YASAL BOŞLUKLAR OLUŞUYOR”
Sürekli gelişen yapay zeka teknolojisinin başta fikri mülkiyet hukuku olmak üzere birçok alanda boşluklara neden olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Arıkan, projenin ortaya çıkışını şöyle özetliyor:
“Yapay zeka son yıllarda inanılmaz bir ilerleme kaydetti ve her geçen gün daha da güçlenmeye devam ediyor. Ancak gelişen bu teknoloji ile birlikte hukuki anlamda daha önce öngöremediğimiz boşluklar ortaya çıkmakta ve dolayısıyla tüm dünyada kanun koyucuları yeni zorluklar beklemektedir. Fikri mülkiyet hukuku çerçevesindeki değerli boşluklar da söz konusudur. Yapay zeka, fotoğraf çizmek, müzik bestelemek için eserler üretebildiği gibi, patent başvurusuna konu olabilecek buluşlar da yapabilecek düzeye geldi. ‘Peki, yapay zekanın geliştirdiği fikri ürünlerin hakları kime ait olmalı?’ Bu bahis türü açısından bir tartışma alanı oluşturmaktadır. Marie Sktodowska Curie Uluslararası Burs ve Araştırma Dolaşımı Temel Programı (MSCA) tarafından desteklenmeye hak kazanan “legAIstatus” projemizle bu soruya cevap vermeye çalışacağız.
“ROMA HUKUKU sorularımıza ışık tutabilir mi?”
Dr. Eğitmen Üye Arıkan, kölelerin Roma hukukundaki hukuki statüsünün bu cevaba ulaşmak için yapay zeka sistemleri için de fikir verebileceği bilgisini paylaşıyor. Roma hukukunda kölelerin hukukun öznesi değil nesnesi olduğunu belirterek, “Kölelerin hür kişilere tanınan, mülk sahibi olma hakkı dahil hakları bulunmamakla birlikte, bazı köleler kendilerine bırakılan sermayeyi işleterek bir takım kazançlar elde edebiliyordu. ticari becerileri ile sahipleri tarafından. Kölelerin tüm kişisel kazançları sahiplerinin malı oldu. Sahipler ise, kölelerin sermayeyi işletirken üstlendikleri yasal sorumluluklardan dolaylı ve sınırlı olarak sorumlu tutulabiliyordu. Günümüze dönecek olursak, Roma hukukundaki bu yasal statü, yapay zeka sistemlerinin yarattığı buluşlardaki hak sahipliği sorununa yönelik bir analiz sağlayabilir mi? Bu soruya aradığımız cevap aslında mevcut yasal bir boşluğu doldurmayı ve alternatif sunmayı hedefliyor.”
Öğretim Üyesi Arıkan, proje tamamlandığında milletvekillerinin yanında yer alacak bir yaklaşım ortaya koymayı hedeflediklerini söylüyor. Gelecekte, yapay zekanın üçüncü şahısların patentlerini ve diğer fikri mülkiyet haklarını ihlal etmesi durumunda ne olacağını incelemek için konuyu genişletmek istiyor.
Dr. Eğitmen Özgür Arıkan üyesi kimdir?
2007 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi lisans programından mezun olan Dr. Öğretim Üyesi Arıkan, İngiltere’nin prestijli yüksek öğretim kurumlarının ortasında yer alan University of Manchester’da fikri mülkiyet hukuku alanında yüksek lisans eğitimine devam etmiştir. Üniversitede hukuk doktorasını tamamladı. Akademik çalışmalarına Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Anabilim Dalı’nda devam eden akademisyen, marka hukuku, tasarım hukuku, patent hukuku ve fikri mülkiyet alanlarında uzmanlık sahibidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
