- HABER 7 – ÖZEL
Konuta olan talebin her geçen gün arttığı bir ortamda kiraların yanı sıra aidatlar da vatandaşları derin kanaatlere sevk ediyor.
Yeni yılla birlikte aidat fiyatlarına yüzde 100’ü aşan zamlar halktan gelen şikayetlerle kamuoyuna yansıdı.
Yılda bir kez genel kurul tarafından belirlenen ücretler, lüks konutlardaki kiralarla rekabet edebilir. İstanbul’un bazı yerlerinde bu rakamın 1.000 TL olduğu, bazı bölgelerde ise istisnai olarak 8-10 bin TL’yi bulduğu söyleniyor.
Uzmanlar, 2023 yılı için abonelik ücretlerindeki artışın en az yüzde 60 ile en fazla yüzde 80 arasında olması gerektiğini vurguluyor. Ancak site yönetimleri, işçi fiyatları dışında gider kalemleri olduğunu öne sürerek kat sahiplerinden daha fazla fiyat talep ediyor.
Peki yüzde 300’e varan fahiş katkı pay artışlarına karşı yasal düzenleme var mı? Kat malikleri haklarını savunmak için ne yapabilir? 5 uzman, güncel aidat sorununun tüm detaylarını ve aidatlarla ilgili merak edilen her şeyi Haber 7’ye anlattı. İşte o açıklamalar:
“TABİİ YÜKSEK HARÇLAR OLABİLİR”
İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizamettin Aşaolağan giderler dışında kaydedilen artışın kat malikleri ve kiracılar tarafından istenmesi gerektiğini belirterek ‘keyfi’ artışlar olabileceğini ima etti:
“Bu durum hizmetle ilgili olduğu için hizmetlere kısıtlama getirilebilir. Maliyet dışında bir talep varsa kat malikleri fiilen itiraz edebilir. Ancak bu, doğrudan hesaplanan bir maliyeti karşılamaksa, bu konuda kimse bir şey yapamaz. Daha sonra maliyetlerin düşülmesi gerekir. Olağan giderler dışında bir artış olursa vatandaşın ödememe hakkı, ödemiş olsa bile dava yoluyla geri alma hakkı vardır. Ama bilmiyoruz. Neye kıyasla yüzde 100’ün üzerinde arttılar? Hangi kalemi mazur gördüler? Kat malikleri ve binada oturanlar idareden bunun hesabını sormalıdır. ‘ Bu artışı neden yaptınız? ‘ demeliler. Taban fiyat yüzde 54,5 arttı ama yüzde 100 uyguluyorsunuz. İşçi bazında zam olursa onu da isteyecekler. Tabii ki keyfi artışlar olabilir… Vatandaş bu artışları toplantılarda sorsun…”
ÜCRETLER NASIL BELİRLENİR?
Tüketici Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Aziz Koçal , site ücretlerinin belirlenme sürecini anlattı ve genel kurul toplantılarının nasıl organize edildiğinden bahsetti. Önder Koçal, bazı site yöneticilerinin mevcut durumu istismar eden politikalar izlediğini vurguladı:
“Terke bedelleri genel kurulca belirlenir. Kat maliklerinin katılımıyla düzenlenen kurullarda… Örneğin 80 daireli bir sitede 41 dairenin kat malikleri toplantıya katılıp ‘onay’ verirse, bedel artırılabilir. Ancak idare meclisi, genel kuruldan aldığı yetki ile başına göre zam yapar. Kendilerine verilen yetkiyi diledikleri gibi kullanabilirler. Bu duruma enflasyonu da bahane ediyorlar. Burası belli… Dolar artmadı, akaryakıt artmadı, taban fiyat yüzde 54 arttı… Yüzde 100’den fazla zam ne yapılır? Burada önemli olan nokta, artışların belirlenmesinde esas karar mercii kimdir? Genel Konsey mi, İdari Konsey mi? Bu yetki genel kurulda ise yıldan yıla bir defaya mahsus artış yapılır.“
İNCELENMELİ Mİ?
Tüketici Uzmanı Prof. Dr. Seyithan Deliduman, aidatların kaçınılmaz artışına ilişkin görüşlerini şöyle anlattı:
VATANDAŞ NE YAPMALI?
Tüketici Sendikaları Federasyonu Lideri Mehmet Bülent Deniz, yüksek ücretlere karşı kat malikleri ve site sakinlerinin alması gereken önlemleri şu sözlerle dile getirdi:
“Her kat maliki, kendi konutunda ve kendi iş yerinde yaptığı harcamalara göre oransal artışlardan yola çıkarak gerekli ücretin yüksek olup olmadığı konusunda bir tahminde bulunabilir. Öte yandan, özellikle büyük sitelerde, proje bitiminden sonra sitenin yönetimi bir şirkete devrediliyor. Bu genellikle inşaatı yapan şirketin bir yan kuruluşudur. Uzun bir süre o sitenin yönetimi bir firma tarafından yürütülüyordu. Buradaki asıl soru, o şirketin aidatları giderler kadar ‘gerçekten’ paylaşıp paylaşmadığı… Bizim de bu yönde şüphelerimiz var. Bu şirketlerin gelir elde etme hedefleri olduğunu biliyoruz. Bu tarafta muvafakat bulunsa dahi kat malikinin ödediği ücret ortak giderler için tahsil edilmiş bir ücret olup, bu giderlerle birlikte tahsil edilen ücretlerin ortasındaki fark kat malikinin itiraz hakkını doğurur. Şüpheli bir ücret veya bütçe söz konusu ise mahkemelere başvurarak itirazlarını dile getirebilir ve dava açabilirler. Mahkeme ne yapar? Abonelik ücretinin masrafları karşılamak için tahsil edilip edilmediğini bilirkişi raporu ile ortaya koyar. Fazla toplama söz konusu ise bu yönde alınan karar iptal edilir. Kat maliklerinin birinci görevi, genel kurul toplantılarına katılarak bütçeyi incelemek ve harcın fahiş olup olmadığı konusunda görüş oluşturmaktır. Aksine bir karar varsa, Kat Mülkiyeti Kanunu aracılığıyla gecikmeksizin şikayette bulunabilirler.”
YÖNETİM PLANINI OKUMAK NEDEN BU KADAR DEĞERLİDİR?
Kat Mülkiyeti Uzman Avukatı Mustafa Erdem Kısacık, yeni daire satın almadan önce ‘yönetim planı’ metninin dikkatlice okunması gerektiğini, aksi takdirde doğabilecek sorunları örnek olarak açıkladı:
“Kanunda aidat diye bir şey yoktur!”
İdari planın önemine genel hatlarıyla değinen Avukat Erdem Kısacık, vatandaşların karşılaşabileceği az bilinen örnekleri şöyle sıraladı:
-
Arsa payınız çok yüksekse ve havuzlu bir site içinde yer aldıysanız havuza hiç girmemiş olsanız bile ‘Arsa payına göre ödenir’ ibaresi varsa iki üç katı fazla ödersiniz. her gün düşük bir arsa payı ile bu havuza giren küçük daireden.
-
Asansörlü bir binadasınız… Zemin kattasınız… Asansörü hiç kullanmıyorsunuz… 40. kattaki bir adam sizden on, hatta yüz kat fazla kullanıyor. Ancak daireniz daha büyükse hiç kullanmadığınız asansöre daha fazla para ödersiniz. Bire bir dükkanlar da bu örneğe dahil edilebilir. Binaya girmeyen dükkanlar bile hiç kullanmadıkları asansör daha fazla yer kapladığı için para ödemek zorunda kalıyor.
-
En çarpıcı örnek, Kat Mülkiyeti Kanunu’nda ‘sübvansiyon’ diye bir şey yok! Dernekler uydurdu. Kat mülkiyetindeki adı peşindir. Onun için aidatlar az, çok demeyeceğiz, genel kurullara katılacağız. Fenerbahçe-Galatasaray maçını izliyoruz ama genel kurullara katılmıyoruz. Sonra şikayet ederiz…
